كشيش محوري اعتقاد به اقتدار كشيش ها، اعتقادي در سنت كاتوليك رومي نسبت به قدرت كشيش ها بر روي زمين به عنوان واسطه ميان خدا و انسان. اين اعتقاد در قرون وسطي پر رنگ تر بود.
آيين، آيين كليسايي، واژه اي كه از سوي بسياري از فرقه هاي مسيحي براي بيان مراسم اجرايي در كليسا به كار مي رود. آگوستين از آيين هاي كليسايي به عنوان شكل قابل مشاهده فيض ناديدني ياد مي كند.
آيين باوري، ديدگاهي در مسيحيت مي باشد كه بر انجام آيين هاي كليسايي تأكيد بسياري قائل است.
قديس بودن ، تقدس، ويژگي پاكي و پيرايش از طريق روح القدس كه در ميان افراد خاصي بنا بر اراده الهي ايجاد مي گردد و آنها را بنا بر فيض آسماني خود و از طريق كار روح القدس براي انجام امور خود بر روي زمين برگزيده است.
نجات، رستگاري، واژه اي گسترده از نظر معنايي كه به مفهوم عمل خدا براي آوردن همه چيز و به ويژه انسانها به سوي هدف غايي مورد نظر خودش مي باشد. همچنين به معناي آزادسازي انسانها از اسارت گناه و شيطان با عمل رهايي بخش عيسي مسيح براي برخوردار ساختن آنها از يك حيات ابدي در حضور خودش نيز مي باشد.
تقديس، تطهير، معناي اصلي اين واژه در زبانهاي عبري و يوناني به معني “جدا ساختن” يك چيز يا يك شخص است. تقديس در ايمان مسيحي از طريق مسيح و كار ساكن شدن روح القدس در وجود شخص ايماندار صورت مي گيرد.
فيض تقديس كننده، فيضي كه جان و وجود انسان را تطهير مي سازد و به قوت روح القدس به انسان در محبت به خدا و همسايه اش قوت مي دهد.
8. SATISFACTION THEORY OF ATONEMENT
نظريه رضايت از طريق كفاره، نظريه اي كه اولين بار توسط آنسلم مطرح شد مبني بر اينكه رضايت خدا از بابت خشم و غضبي كه بر اثر گناه انسان يافته بود با فديه شدن جان مسيح بر صليب، حاصل گرديد.
شقاق، جدايي، نتيجه اختلاف نظر بين ايمانداران يك كليسا كه منجر به جدايي آنها از يكديگر مي شود.
قدوس باوري، سنت مدارس قرون وسطايي، نوعي روش فلسفي و الهياتي كه توسط توماس آكويناس بنيانگذاري شده است. اين مكتب بر آن بود براي درك بهتر آموزه هاي مسيحي، فلسفه هاي يوناني و رومي را با مستندات مسيحي و روشهاي فلسفي ارسطويي و افلاطوني تلفيق نمايد تا به يك ساختار نظام مند و تعريف شده در پرداختن به مباحث الهياتي و فلسفي دست يابد.
مبتني بر اصول كتاب مقدس، اين ديدگاه كتاب مقدس را پايه مكاشفه و معيار عالي زندگي و انديشه و زيربناي الهيات در نظر مي گيرد. در نظر متألهين نهضت اصلاح ديني عقايد و امور و اعمال كليسا بايد بر پايه اقتدار كتاب مقدس بنيانگذاري شود.
معناي كامل، واژه اي از زبان لاتين به معني كامل يا معناي كامل و در حقيقت همان كتاب مقدس مي باشد كه در طول تاريخ كاملترين و جامعترين مرجع براي ايمانداران مسيحي جهت آگاهي از اراده و خواست خدا براي بشر مي باشد.
گناه، بي اعتقادي بنيادي نسبت به وجود خدا، عدم پذيرش و انكار خدا و ناباوري انسان به خدا به عنوان كانون هستي. كتاب مقدس گناه را هم در معناي جدايي از خدا و هم در معناي نافرماني از خدا در نظر گرفته است.
بي گناهي مسيح، معصوميت مسيح، آموزه اي بنيادين در مسيحيت كه معتقد است عيسي مسيح به واسطه نوع تولدش گناه اوليه آدم را به ارث نبرد و كاملاً بي گناه بود پس مي توانست اراده پدر آسماني را در تقدس كامل به جا آورد.
اخلاق اجتماعي، ديدگاهي كه بر اساس معيارهاي ايمان مسيحي به ارزيابي رفتار انسان و روابط اجتماعي او مي پردازد.
محض ايمان، واژه اي لاتين بر گرفته از آموزه نهضت اصلاح ديني كه عادل شمردگي را تنها از طريق ايمان ميسر مي دانست.
واژه اي لاتين بر مبناي آموزه نهضت اصلاحات ديني به مفهوم آنكه نجات انسانها تنها با فيض رايگان خدا عطا مي شود كه در تولد، مرگ، قيام و عروج عيسي مسيح متبلور شد و ايمان به او به عنوان مسيح و پسر خدا مهمترين واكنش انسان به اين حقايق است.
تنها كتاب مقدس، واژه اي لاتيني بر اساس آموزه نهضت اصلاح ديني به مفهوم آنكه فقط كتاب مقدس مي تواند منبع مكاشفه الهي باشد، نه كتاب مقدس به اضافه سنت كليسا. هدف اين ايده در اصل معطوف داشتن توجه عموم ايمانداران به مرجعيت و اقتدار كتاب مقدس در برابر اقتدار دستگاه پاپي كليساي كاتوليك رومي بود.
نجات شناسي، شاخه اي از الهيات كه به بررسي نجات و رستگاري انسان از سوي خدا و مراحل مختلف آن مي پردازد.
اقتدار، حاكميت، مفهوم كتاب مقدسي حاكميت، فرمانروايي و قدرت مطلق خدا بر سراسر جهان آفرينش.
مكاشفه خاص، عمل خدا در مكشوف نمودن شخصيت خود در تاريخ، در كتاب مقدس و در شخصيت عيسي مسيح
روح
ذهن گرايي
ديدگاهي بدعت آميز كه در قرون دوم و سوم مرسوم بود. بر اساس اين ديدگاه از آنجايي كه پسر و روح القدس از جانب پدر صادر شده اند، لذا نمي توانند با پدر برابر يا مساوي باشند و بنابراين به طور مطلق ماهيت الهي ندارند.
جوهر، طبيعت، واژه اي لاتيني به معناي جوهر يا طبيعت وجودي كه در قرون وسطي در مباحث مربوط به طبيعت الهي و نيز آموزه تثليث مورد استفاده قرار مي گرفت.
خوب مطلق، نيكوي عالي، يك عبارت لاتين به معني منبع و سر چشمه همه نيكويي ها كه همانا خداست.
برگزيدگي باوري، در الهيات كالويني باور به از پيش برگزيدگي انسانها در نجات. اين ديدگاه بر اين اعتقاد است كه پيش از خلقت جهان خدا گزينش برخي از انسانها و محكوميت برخي ديگر را صادر فرموده است.
همسان گرايي، كوششي كه به منظور همسان ساختن آموزه ها و عملكردهاي مختلف در يك مكتب ديني روي مي دهد تا يكپارچگي و اتحاد آنها را همچنان حفظ نمايد. يكي از مهمترين منابع همسان گرايان خود انجيل يا همان عهد جديد مي باشد كه در ميان گروههاي مختلف مسيحي يكسان مي باشد.
اناجيل هم نظير، اناجيل هم نظير عبارتند از: متي، مرقس و لوقا كه شباهتهاي بسياري نسبت به هم دارند، در مقابل انجيل يوحنا شباهت كمتري به سه انجيل فوق دارد.
الهيات نظام مند، كوششي كه به منظور خلاصه نمودن حقايق الهياتي مكشوف شده در كتاب مقدس و طبقه بندي و ساختار بخشيدن به آنها در قالب يك زمينه فرهنگي يا علمي مثلاً مسيحيت صورت مي گيرد. آغاز الهيات نظام مند در الهيات مسيحي با موضوع خدا و خود انكشافي خدا مي باشد و با خلقت، گناه اوليه آدم، كار نجات بخش خدا در مسيح و از طريق او، روح القدس به عنوان عامل نجات بخش در نجات فردي انسانها، كليسا به عنوان جامعه خريداري شده خدا و بالاخره هدف و برنامه و نقشه خدا ادامه مي يابد.